آیا پول در ایران خنثی است؟ کاربرد آن چیست؟
محمدرضا منجذب

خنثی بودن پول در اقتصاد یکی از مباحث مهم و همواره مطرح در اقتصاد است که مکاتب مختلف اقتصادی از زوایای مختلف به آن پرداخته اند. معنای خنثی بودن پول این است که تغییرات در عرضه پول فقط بر متغیرهای اسمی تاثیر میگذارد و بر متغیرهای حقیقی تاثیری ندارد. بعبارت دیگر افزایش و یا کاهشی در عرضه پول تنها بر سطح قیمتها موثر است و روی تولید یا ساختار اقتصاد تاثیری ندارد.

البته در رویکرد مدرن تئوری خنثی بودن پول گفته میشود که تغییرات در عرضه پول بر سطح تولید و بیکاری در کوتاه مدت تاثیر دارد ولی همچنان در بلندمدت پول طی چرخه پولی خنثی است. در شرایط خنثی بودن پول دیگر در اقتصاد توهم پولی وجود ندارد بدین معنا که اگر مثلا تورم ۲۰ درصد باشد و سطح درآمدها هم ۲۰ درصد افزایش یابد صاحبان درآمد میدانند که وضعیتشان تغییری نکرده چون از شرایط تورمی اطلاع دقیق دارند.

مطالعات مختلفی که در مبحث خنثی بودن پول در مورد ایران صورت گرفته اثبات کرده که در کوتاه مدت و طی سه فصل گسترش پول بر گسترش تولید تاثیر دارد ولی از فصل چهارم به بعد تاثیر حقیقی ندارد و تنها بر متغیرهای اسمی چون قیمتها و تورم موثر است. همچنین توهم پولی در اقتصاد ایران طی سه فصل اول اتفاق میافتد و بعبارت دیگر بعد از سه فصل مردم از تغییر در سطح قیمتها مطلع شده و عکس العمل مناسب نشان میدهند.

میتوان گفت خنثی بودن پول در ایران بر اساس رویکرد مدرن تایید شده است. در اینصورت میتوان بر مبنای توصیه مکتب پولی عمل کرد. یعنی رشد پول را متناسب با رشد تولید تنظیم کرد تا آثار تورمی نداشته باشد. طی دهه های اخیر همواره در ایران رشد پول بر این مبنا نبوده و به مراتب بیشتر از رشد تولید بوده است. بدین لحاظ اقتصاد ایران دچار تورم دو رقمی و بعضا شدید بوده است. متاسفانه سیاستهای پوپولیستی که در ایران طرفدار خود را دارد بر این مبنا اتفاق می افتد که تزریق پول در اقتصاد میتواند راهگشا باشد (تاثیر حقیقی بر اشتعال و تولید دارد)، حال آنکه مطالعات علمی تجربی آن را تایید نکرده است.

t.me/drmonjazeb